Het Grijze Veulen telt af ...

Datum: 2 december 2025

De hoogte van de bovenste laag van een verhaal wordt bepaald door de diepte van de onderste. 

Gelaagde verhalen, daar houden we van! Maar waar hebben we het dan over?

Het begint met de ‘vertellaag’: het door de schrijver opgetekende handelen (doen, praten, soms denken) van personages in het verhaal. De auteur zal ook duidelijk willen maken waarom personages doen wat ze doen en ze zo karakters meegeven, waardoor een ‘betekenislaag’ met thema’s, motieven en symboliek ontstaat. Met het sec benoemen van drijfveren als bijvoorbeeld haat, angst of liefde voor het beschreven gedrag, ben je er echter niet. Het zijn drie containerbegrippen. Je moet verder spitten om de diepst gelegen bron van het handelen boven water te krijgen. 

De vraag waarom mensen doen wat ze doen wordt meestal beoordeeld als een psychologische en dat is het, in eerste instantie, ook. Haat kan voortkomen uit jaloezie, trauma’s, je gekwetst of gekleineerd voelen, een laag zelfbeeld hebben. Angst wordt onder meer veroorzaakt door stressvolle levensgebeurtenissen, verwaarlozing, mishandeling of karaktertrekken welke de gevoeligheid voor angst vergroten. Liefde is een combinatie van factoren waarvan hechting en eerdere ervaringen een psychologische rol kunnen spelen.

Als de auteur psychologische drijfveren voor de acties van de personages mooi en adequaat verwoord bij de lezer binnen laat komen, bezit het verhaal al een aardige onderlaag en daarmee diepgang. 

Er is echter een nog lagere etage. Mensen acteren, bewust of onbewust, volgens psychologische wetten vanuit een referentiekader dat is gestoeld op fundamentele vragen over bestaan, kennis, geest, taal, waarden en de werkelijkheid. We zijn nu aangekomen op het terrein van de filosofie.

De vraag is nu welk referentiekader, zoals hierboven bedoeld, ten grondslag ligt aan het verhaal van Het Grijze Veulen en daarmee, in dit geval, de vraag hoe menselijk gedrag (handelen, praten en denken) wordt beïnvloed door een enigszins mysterieus volksverhaal.

Wie antwoorden probeert te vinden in alle beschikbare wijsgerige kennis, komt er al snel achter dat dit onbegonnen werk is. Zoek daarom naar bronnen die het dichtst bij jezelf, je belangstelling en het onderwerp dat je bezighoudt liggen. Doe het dus eclectisch, ofwel ‘het beste uitkiezend’. 

Zo is ook Het Grijze Veulen ontstaan, echter niet door vooraf een denkkader bij elkaar te zoeken om een boek te schrijven - dat zou wel heel aanmatigend zijn. Het is juist andersom: het boek volgt uit een bestaand denk- of referentiekader.

Ik heb altijd veel interesse gehad in basale vragen over wat een mens is in zichzelf en in zijn verhouding tot de omgeving, de interactie tussen mensen en wat de diepste drijfveren zijn van hoe mensen met elkaar omgaan. Dat heeft op al mijn boeken en verhalen invloed gehad. Het is een doorlopend proces dat steeds weer opnieuw inspiratie oplevert.

Een aantal strikt persoonlijke inspiratiebronnen waaruit ik put zijn Socrates, Hegel, Kant/Derrida en Sartre. 

Socrates (ca 470 – 399 voor het jaar nul) is bekend om zijn uitspraak: ‘ik weet dat ik niets weet’. Met andere woorden: wijsheid begint met je eigen onwetendheid erkennen en alles weten is onmogelijk. Zijn methode om kennis te vergaren vormt het gesprek en het stellen van kritische vragen.

Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) bedacht een methode welke bekend staat als ‘dialectiek’. Die stelt dat kennis zich ontwikkelt door een proces van stellingen (theses) en tegenstellingen (antitheses) welke worden opgelost door samenstellingen (syntheses) of hogere waarheden. 

Immanuel Kant (1724-1804) wees erop dat het moeilijk is het onderwerp dat ter discussie of beoordeling staat zuiver te definiëren, dus zonder vervuiling door eigen of heersende opinies, vooroordelen, ethiek, moraal en dergelijke, het onderwerp zelf kunnen zien, het ‘Ding an sich’, onbevlekt kunnen duiden. Dat geldt ook voor taal. Jacques Derrida (1930-2004) stelde dat het geschreven woord conflicteert met de waarheid omdat de werkelijkheid niet volledig beschreven kan worden. 

Jean-Paul Sartre (1905-1980), aanhanger van het existentialisme, waarin het bestaan (de existentie) van een mens voorafgaat aan het wezen (de essentie) van de mens. De mens maakt zelf de keuzes die zijn wezen tot stand brengen.

Socrates en Sartre propageren volledige vrijheid van denken, sporen ons daartoe aan waarbij Socrates wijst op de menselijke beperkingen en Sartre invloeden van buiten de mens zelf, zoals bovennatuurlijke machten, uitsluit. Hegels dialectiek kan het denken hernieuwende impulsen geven en tegelijkertijd kennis vergroten, mits, zoals Kant waarschuwt, het onderwerp, de vraag, het probleem volledig en onbelemmerd zichtbaar is en begrepen wordt. Derrida spitst dit nader toe op taal.

Het risico van de dialectische methode is dat het proces van these-antithese-synthese vastloopt door, onder meer, gestolde waarheden of vastgeroeste meningen, tenzij het in een hogere waarheid resulteert, een niet eerder ervaren opinie, visie, waarheid, ‘Ding’. 

Die mogelijkheid ontstaat als de tegenstelling welke wordt geponeerd ten opzichte van een stelling de geest aanzet anders te denken, doordenken, omdenken, binnendoordenken. Zo’n antithese leidt tot inzichten en gedachten die niet eerder zijn gezien of gekend, een nieuwe, hogere waarheid zijn. Zo’n synthese is dan een sublimatie, zoals een vaste stof direct naar gasvorm gaat zonder tussentijds vloeibaar te worden, een directe weg naar een hoger plan. En als de synthese een nieuwe these wordt en het proces zich herhaalt, zal de synthese steeds zuiverder worden.

Het aandragen van middelen, in welke vorm ook, die aanzetten tot denken buiten de gebaande paden en tot hogere inzichten en gedachten leiden, is naar mijn mening een wezenlijke taak voor de scheppende kunsten, de hoogste vorm van vrije expressie in beeld, geluid en letteren.

Het Grijze Veulen is door zijn hoorbare, tevens onzichtbare bestaan in staat mensen op andere, nieuwe niet eerder ervaren gedachten te brengen, van een extra laag te voorzien, door het veilig gangbare los te durven laten en het onbekende nieuwe toe te laten. Ik daag je uit te ontdekken hoe Het Grijze Veulen te werk gaat.

De lancering van Het Grijze Veulen staat gepland op 1 maart 2026.

Ervaar het zelf!

Datum: 22 oktober 2025

Waarom vertellen we elkaar verhalen? Aanvankelijk was dat de enige mogelijkheid kennis en wijsheid van generatie op generatie door te geven. Ondanks de uitvinding van de drukpers in China door Bi Sheng (ca 1045) en latere innovatie door Johannes Gutenberg (rond 1450) in Duitsland waardoor de boekdrukkunst ontstond, bleef de mondelinge overlevering belangrijk omdat veel mensen niet konden lezen of geen toegang tot boeken hadden.

Het toeschrijven van de uitvinding van de boekdrukkunst aan Laurens Janszoon Coster uit Haarlem is onjuist, of ten minste zeer dubieus. Zelfs aan de historiciteit van de persoon Coster wordt getwijfeld. Het is een verhaal, zelfs een goed verhaal want het beklijft nog altijd. Hoe komt dat? Het is zo vaak verteld, dat velen ervan overtuigd zijn dat het waar is. Bovendien is het voor de stad en het land iets om trots op te zijn, zodanig zelfs dat er in 1856 een standbeeld voor Coster werd opgericht dat tegenwoordig op de Grote Markt in Haarlem staat. Niet voor niets staat de periode 1800-1900 bekend als de eeuw van het nationalisme. De ene hand wast de andere.

De juistheid van menige voor waar aangenomen historische gebeurtenis is in de loop der jaren op grond van degelijk onderzoek bevestigd of gelogenstraft. Van volksverhalen, waaronder sagen, kan dat meestal niet. Zij dienen dan ook een heel ander doel. 

Wat nu volgt is weliswaar geografisch geïnspireerd op Oost-Nederland, echter met inkleuring van lokale accenten niet minder van toepassing op alle windstreken waar verhalen worden verteld.

Niet zelden vinden volksverhalen hun oorsprong in oeroude tijden. Dat geldt niet minder voor volksgebruiken als bijvoorbeeld het ontsteken van paasvuren. De oorsprong daarvan is niet bekend. Verondersteld wordt onder andere dat het een vreugdevuur was voor Ostara, de Germaanse godin van de lente, dat voor vruchtbaarheid zou zorgen. Later werd het paasvuur gekaapt door het Christendom om de overwinning van Jezus op de dood te vieren. Bijzonder is dat Pasen in het Duits ‘Ostern’ wordt genoemd.

Een vergelijkbaar verhaal gaat op voor Kerstmis, waarvan christelijke zielenzoekers de datum lieten samenvallen met het Scandinavische Joel- of Winterzonnewendefeest; waarschijnlijk om de Germanen de overgang naar het Christendom te vergemakkelijken.

Wat hebben die gebruiken met volksverhalen te maken? Door de heidense tradities te laten bestaan, weliswaar met een bijbedoeling (kerstening), kon het voorchristelijke gedachtegoed voortleven. Ook in de verhalen.

Waarom bevatten volksverhalen vaak bovennatuurlijke, onverklaarbare elementen? Wat is de aanleiding Aardmannetjes, Héémennekes, de godin Tanfana, Janker de Hellehond, de man zonder hoofd, elfen, witte wieven, feeën of het Grijze Veulen op te voeren? Dat was niet alleen voor de spanning en om de aandacht vast te houden. Belangrijk was vooral door te geven dat we niet alles kunnen weten en dat wat we niet weten laten voor wat het is. Dat is geen nuchterheid, iedereen streeft immers naar optimale zelfontplooiing, wel overwogen berusting. Geen onnodige onrust in je hoofd. Je niet druk maken om zaken die buiten je invloedssfeer liggen. Kom daar dezer dagen naar eens om!

In een kleine gesloten wereld was nabuurschap, op elkaar letten en de ander bijstaan, een belangrijke volksverzekering. Nabuurhulp was bepaald niet vrijblijvend. De gemeenschap, dorp of gehucht, was zelfvoorzienend, inwoners waren van elkaar afhankelijk, zowel in vreugde als in verdriet.

Door de oude verhalen te blijven delen, werd een gemeenschappelijke en vertrouwde grond gevonden waarop men zo goed als mogelijk zijn of haar leven kon leiden.

De huidige open maatschappij biedt de kans die oude verhalen, zoals dat van Het Grijze Veulen, naar onze moderne wereld te teleporteren. Waarom? De waarden die ze vertegenwoordigen hebben nog niets aan kracht ingeboet.

(Met dank aan Harry Nijhuis, kenner van de Twentse taal en cultuur)

Datum: 24 september 2025

Het verhaal van Het Grijze Veulen is geïnspireerd op een sage, een vertelling in de werkelijke wereld die speelt met de randen van ons bevattingsvermogen, het schijnbaar onmogelijke mogelijk maakt en daardoor tot onverklaarbaar wordt verklaard.

Is dat terecht?

De mens ziet zichzelf graag als de meest ontwikkelde vorm van leven op aarde. Wij zijn immers de enigen die weten dat we worden geboren, leven, doodgaan en daardoor tijd ervaren als in te vullen ruimte. Dit besef van leven, ons zelfbewustzijn, is de ziel van menselijk bestaan. Wij zijn uniek!

Is dat zo?

Ik houd van simpel. Als product van uit de oerknal vrijgekomen en door natuurkrachten aangestuurde materie kunnen we niet aan het ons meegegeven zelfbewustzijn ontsnappen, laat staan er bovenuit stijgen. De relativisten - nuchtere realisten - onder ons beseffen dat wij onszelf als superieur zien in de kosmos voor zover wij die kunnen waarnemen. Dat zal, mutatis mutandis, niet minder gelden voor andere organismen op deze wereld. Heelalhumor!

We zien materie met het blote oog, mits het groot genoeg is. Krachten kunnen we ervaren: we hebben licht nodig om de stof te kunnen zien, zwaartekracht om met de voeten op de grond te blijven. 

Is dat de juiste volgorde?

Vanuit de ontstaansgeschiedenis van het universum is het logischer dat onze levensvorm juist het product is van externe omstandigheden als de aanwezigheid van stof, licht en zwaartekracht; we hadden voor hetzelfde geld blind zwevend gas kunnen zijn.

‘There are more things in heaven and earth, Horatio, than are dreamt of in your philosophy’, schreef Shakespeare in Hamlet. We proberen die ‘things’ te vinden en vatten, kunnen echter niet meer ontdekken dan dat de ziel ons toestaat.

Tenzij?

Tenzij het niet-waarneembare het behaagt die grens te passeren en zich met een doel binnen onze waarneembare wereld te manifesteren. Al was het alleen maar in onze eigen ziel.

Komen verschijningen vaker voor in weidse open gebieden dan in drukke straten? Ik denk dat het overal gebeurt, maar dat het in een overvol hoofd lastiger onderscheiden wordt. Ook de ziel heeft meerdere perspectieven van kijken, mits er ruimte en dus tijd voor is.  

In mijn in 2028 verschenen boek de zAligen wordt zo’n perspectief uitgewerkt vanuit de natuurlijke grondtoon A.

De ziel zoals hier bedoeld heeft niets van doen met een bovennatuurlijke macht die alles heeft geschapen en die we dus maar beter te vriend kunnen houden. Wie of wat gunt in godsnaam uit liefde een levensvorm naar de scheppers evenbeeld in de onverbiddelijk verstrijkende tijd en onverschillig acterende natuur waaraan we worden blootgesteld? Dat zou toch zielig zijn!

Sterker nog, wie vanuit de ziel kijkt, zal beseffen: in een wereld geschapen door een god bestaat geen religie.

Hoe dat zit? 

Laat Het Grijze Veulen toe.

Datum: 26 augustus 2025

In den beginne bestond het universum van de mensheid uit één verhaal. Nu zijn er ontelbaar vele, elk met een eigen doel maar alle op enigerlei wijze met elkaar verbonden.

Het prilste begin van de vertelling ‘Het Grijze Veulen’ is een briefwisseling tussen wereldlijke en geestelijke bestuurders, welke startte vandaag, 26 augustus 2025, exact 650 jaar geleden, op de feestdag van Maria-Tenhemelopneming. 

Vrome gelovigen fronzen direct de wenkbrauwen, nauwgezette feitencontroleurs scherpen alvast hun rode potloden, verontruste historici duiken naarstig in vastgelegde geheugens.

Romantici, geboetseerd door de onverbiddelijke onverschilligheid van tijd en natuur, reageren echter verheugd, wetende dat waarheid en fictie van alle tijden zijn, ruimte laten voor nieuwe verhalen, het grootste goed van de mensheid.

Een voorname drijfveer daarbij is de aanname dat de mens in staat is te ontdekken hoe alles precies zit. Zo zijn, en passant, humor en verdriet ontstaan.

Maar, hoe zit het dan met de begindatum van dit verhaal?

Datum: 10 juli 2025

Maart dit jaar. Wandelend op het landgoed ‘Hof Espelo’ in de Lonneker Marke, meen ik in het bosschage iets waar te nemen dat ik niet direct kan duiden, loop er in eerste instantie aan voorbij. Het laat me echter niet los. Langzaam daalt een besef in, mijn pas vertraagt, mijn gedachtestroom accelereert. 

Al tijden heb ik een verhaal in mijn hoofd rond Het Grijze Veulen. Sterker nog, er ligt net een eerste versie van het manuscript. 

Heb ik dat mysterieuze en, zoals het volksverhaal wil, normaliter onzichtbare wezen zojuist gezien? Ik wil het weten, keer terug op mijn schreden en … bekijk het filmpje onderaan deze webpagina.

Waarom gebeurt dit? Verschijnt het paardje om mij een hart onder de riem te steken? Of te waarschuwen voor mogelijke gevaren? Nee, dat geloof ik niet. Ik ervaar het als een extra aansporing de oude sage van Het Grijze Veulen met een doel naar het heden, naar de werkelijke wereld te halen.

Tevens inspireert het tot een hernieuwde blik op de ontwerptekst, die aan te passen, erin te schrappen en stukken te herschrijven. 

Eind juni 2025 is het herziene manuscript af, maar waar het de auteur vrij gemakkelijk valt een punt te maken, is het er een zetten in de regel een heel ander verhaal.

Op zoek naar bevestiging ben ik in juli 2025 terug op het Hof Espelo. En vind die. Het paardje is verdwenen, weer opgegaan in zijn natuurlijke omgeving. Het verhaal is klaar!

Ben ik de enige die deze verschijning kan hebben gezien? Dat lijkt me sterk. Ik kom tot de conclusie dat wat ik heb waargenomen het gevolg is van een manier van kijken. Dat is de kunst!

Op 9 juli 2025 draag ik het manuscript met de titel Het Grijze Veulen over aan Inanna van den Berg, initiatiefneemster van Ambilicious Uitgever.